مسیر پیامبران
شانلی‌اورفا
تاریخچه شانلی‌اورفا به دوران پارینه سنگی برمی‌گردد. این شهر و منطقه اطراف آن تحت حاکمیت تمدن‌های بسیاری از جمله سومری‌ها، اکدی‌ها، هیتی‌ها، بابلی‌ها، کلدانی‌ها، هوری‌ها، پادشاهی میتانی، آرامی‌ها، آشوری‌ها، مادها و امپراتوری پارس درآمده است.
این شهر که به "شهر پیامبران" معروف است و در مسیر فرهنگی و تجاری بین‌النهرین به آناتولی واقع شده، پیروان ادیان مختلف را در خود جای داده است.
طبق افسانه‌ها، حضرت ابراهیم در اینجا متولد و بزرگ شده است. ابراهیم با شکستن بت‌های نمرود، خشم او را برانگیخت. در وسط شهر آتشگاهی برای سوزاندن ابراهیم درست شد و داخل آن هیزم جمع کردند. ابراهیم در آتش انداخته شد، اما خداوند ابراهیم را نجات داد. خداوند به آتش دستور داد "با ابراهیم خنک و آرام باشد" و درست لحظه ورود ابراهیم به میان آتش، آتش به آب و هیزم‌ها به ماهی تبدیل شدند.
نهرهای خلیل‌الرحمان و زلیخا، جایی که حضرت ابراهیم به جای شعله‌های آتش در میان آنها داخل شد، اکنون استخر ابراهیم (بالیکلی‌گول) را تشکیل می‌دهد. هم استخر و هم ماهی‌های کپور داخل آن مقدس شمرده می‌شوند. اعتقاد بر این است که آب حوضچه عین زلیخا از اشک‌های زلیخا تشکیل شده و که کسی که این آب آن بنوشد کور می‌شود.
غاری که حضرت ابراهیم در آن متولد شده، در کنار مسجد مولود خلیل در نزدیکی نهرها واقع شده و برای بازدید عموم باز است. حضرت ابراهیم 7 سال در این غار زندگی کرده است.
مسجد جامع شهر که در ترکی به "اولو جامی" معروف است، یک کنیسه باستانی بود که در قرن پنجم به کلیسایی با نام کلیسای سرخ (قیزیل کلیسا) تبدیل شد و یکی از مهمترین نمادهای مذهبی شهر است. گفته می‌شود در چاه حياط اولو جامی، دستمالی یافت شده كه گفته می‌شود عيسی صورت خود را با آن پاک كرده و این دستمال شکل صورت عیسی را به خود گرفته و با ابد حفظ می‌کند. اعتقاد بر این است که این دستمال مقدس که به عنوان تصویر ادیسا مشهور است، هدیه‌ای از طرف مسیح به پادشاه آبگر پنجم بوده است.
مقبره پیامبر ایوب در روستای ایوب نبی و تقریباً در 20 کیلومتری اورفا واقع شده است. همچنین در اطراف منطقه ویران‌شهر، مقبره ایوب، مقبره همسرش رحمه و محل مرگ الیاس نبی قرار دارد. امروزه آرامگاه الیاس نبی در روستای ایوب نبی که در فاصله 1 کیلومتری از مقبره ایوب نبی واقع شده، قرار دارد.
اعتقاد بر این است که حضرت شعیب در شهر باستانی شعایب واقع در 85 کیلومتری شرق اورفا زندگی می‌کرده است. خانه غار کوجود در میان ویرانه‌های شهر باستانی، جایی که گمان می‌رود وی قبلاً در آن زندگی می‌کرده، برای بازدید عموم باز است.
