چشمانداز صومعهها
آرتوین
چندین کلیسای گرجی که در قرون وسطی تأسیس شدهاند، روشنگر تاریخ شمالغرب ترکیه هستند.
صومعه دولیسکان، معروف به کلیسای دلیشانه، صومعه ارتدکس قرون وسطایی گرجستان در آرتوین است. این صومعه امروزه به عنوان مسجد مورد استفاده قرار میگیرد. بر روی دیوارهای خارجی، کتیبههای گرجی قرن دهم وجود دارد.
صومعه ایشکانی (ایشهان) در شرق منطقه یوسفلی، در روستای داییاوغلو واقع شده است. این کلیسا که در سال 1008 ساخته شده، توسط عثمانیها در سال 1549 به مسجد تبدیل شد. نقش برجسته در طاقچه این صومعه که درگیری بین اژدها و شیر را نشان میدهد، جالب توجه است. ساختار صلیبی مخروطی اصلی حفظ شده است.
صومعه تبت (جوزیلی) در شمالشرقی استان شاوشات در دهکده جوزیلی واقع شده است. این بنا بین سالهای 899 و 914 توسط آشوت کوخ یکی از فرمانداران بگرات، ساخته شده است. قبر آشوت کوخ نیز در مجاورت کلیسا واقع است. نمای خارجی سازه با یک ستون و نقش برجسته، نمونه یک معماری گرجی است. نقش برجستهای از مسیح را میتوان در پنجرههای شمالی مشاهده کرد، نقش برجسته سر قوچ نیز نشانگر علاقه سلسله باگراتیونی به هونهایی است که قوچ را مقدس میشمردند.
کلیسای گرجی بدون قبّه متعلق به قرن دهم در بارال به طرز چشمگیری کامل است و اکنون به عنوان مسجد مورد استفاده قرار میگیرد. این سازه سنگی بدون برج و خاکستری که نزد گرجیها به پارخالی معروف است، در قرن نهم ساخته شده و به نام یحیی تعمیددهنده وقف شده است.