İnsanlık Tarihinin Şafağı

12 bin yıllık bir geçmişe sahip olan Şanlıurfa’nın, antik kent Ur Kaśdim (Kaldealıların Şehri) olduğuna inanılır. Urfa, bölgede gelişmiş tüm uygarlıkların mirasını gururla sergilemektedir.

Nevali Çori’nin neolitik yerleşimleri ve Lidar Höyük, Gre Virike ve Hassek Höyük tepeleri, MÖ 8,500’lü yıllardan kalma bölgenin ilk sakinlerinin kanıtıdır.

Şanlıurfa, Yahudilerin, Hristiyanların ve Müslümanların kutsal kabul ettiği bir yerdir. Eski Ahit’e göre, “üç tek tanrılı dinin babası” olan İbrahim Peygamber, Ur Kaśdim şehrinde doğmuş ve ailesiyle birlikte “atababalar evi” Harran’a göç etmiştir.

Şanlıurfa toprakları, MÖ 2. binyılda Hurri Devleti'nin şehirlerinden biriydi. Kimileri, Hz. İbrahim’in Mevlid-i Halil Camii’nin bulunduğu yerin yakınındaki bir mağarada doğduğuna inanır. Bölge ve mağara bu nedenle kutsal kabul edilir.

Göbeklitepe

Büyük tek tanrılı dinlerden önce, Yunan tanrılarından önce, eski Mısır’dan önce, Hititlerden önce, dünyada bilinen en eski kutsal yer olan bir yer vardı: Dünyanın bilinen en eski tapınak kompleksi ve hac yeri Göbeklitepe.

Göbeklitepe, Yukarı Mezopotamya’nın Bereketli Hilal’inin kenarında, Şanlıurfa’nın 12 km kuzeydoğusunda, Tek Tek Dağları’nda yer almaktadır. Henüz metal aletler ve hatta çanak çömlek icat edilmemişken tarih öncesi insanlar tarafından hazırlanmış ve düzenlenmiş yaklaşık 11,000 yıllık devasa oymalı ve kabartmalı 12 dikili taş, yuvarlak planda dizilmiştir. Göbeklitepe, yazının ve tekerleğin icadından onlarca yüzyıl önce, Mısır Piramitleri'nden 7,100 yıl önce, Stonehenge’ten ise 6,600 yıl önce inşa edilmiştir.

Göbeklitepe, arkeoloji tarihinin en önemli keşiflerinden biri olarak gizemini korurken Karahantepe ve Harbetsuvan Tepe gibi yakındaki höyükler, muhteşem hayvan ve sembol kabartmalarıyla süslenmiş benzer yekpare sütunlara sahipler.

Bilinen en eski erkek heykeli olan Urfalı ya da Balıklıgöl Heykeli'nin tarihi, Çömlekçilik Öncesi Neolitik Dönem'e kadar uzanmaktadır ve Urfa’nın Yeni Mahalle bölgesindeki inşaat çalışmaları sırasında bulunmuştur. Heykelin MÖ 11,000 ile MÖ 9,500 yılları arasında yapıldığı tahmin edilmektedir. Heykel, gerçek insan boyutundan biraz daha büyüktür.

Eski Ahit’te adı geçen antik kent olduğuna inanılan Harran, bugün Hz. İbrahim’in birkaç yıl geçirdiği yerden çok sıra dışı Harran Kümbet Evleri ile tanınmaktadır. Arkeolojik kazılardan elde edilen buluntulara göre, tarihte bilinen “en eski” İslam üniversitesinin, Şanlıurfa’nın Harran ilçesinde olduğu tahmin ediliyor. Şehir surları, taşla örülmüş dörtyol kavşağı ve kalesi M.S. 8. yüzyıla kadar dayanmaktadır.